Alman müellif Patrick Süskind’in en bilinen romanına mevzu olan ve onun başta Türkiye olmak üzere birçok dünyada tanınan olmasını sağlayan koku duyusu, diğer duyuların çalışma sistemlerinin tersine insanın hafızasıyla direkt irtibatta olan tılsımlı bir duyu. Derinlerde Bâtın kalmış güzel ya da Kötü anılarımız, burnumuza gelen tanıdık bir kokuyla yine canlanabiliyor. Koku alma duyusu sanılanın bilakis öylesine kuvvetli bir duyu ki bir anda çocukluğumuza dönebiliyor, geçmişte yaşadığımız uygun ya da Üzücü anılarımızla tekrar karşı karşıya kalabiliyoruz. Uzmanlar, bunun sebebini koku duyusunun diğer duyulardan farklı bir formda çalışması olarak yorumluyor. Pekala nasıl oluyor da karşımıza çıkan bir kokuyla bir anda geçmişe dönebiliyoruz? Kokunun tılsımını Kovid-19’un yol açtığı koku kaybına dair Kıymetli çalışmalara imza atan Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Aytuğ Altundağ ile konuştuk.
KOKUDA ÇOCUKLUĞUNU BULAN MARCEL PROUST
Yedi ciltlik ‘Kayıp Vaktin İzinde‘ serisiyle ölümsüzleşen Fransız edebiyatçı Marcel Proust‘un, çocukluk anılarını bir kekin kokusuyla hatırlamasını ve vakitte seyahat yapmasını kaleme aldığı edebi metin bizlere ‘Proust Fenomeni‘ni kazandırdı. Bir anda ortada hiçbir Sebep yokken burnunuza gelen bir kokunun sizi geçmişe götürmesi çoğunlukla bu ‘Proust Fenomeni’ kavramıyla açıklanıyor. Uzun yıllardır yapılan çalışmalar da anılarımızı depolayabilmek için koku duyusundan Fazla ağır bir formda yararlanıldığını gösteriyor. Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, koku ve Bellek münasebetinin farklı kültür ve coğrafyalara nazaran değişiklik gösterdiğini belirterek koku duyusunun tılsımına dikkat çekti.
Tüm duyular beynin ‘talamus’ ismi verilen bölgesiyle bağlantı halindeyken koku duyusu koku soğancığından direkt olarak Bellek merkezine gidiyor ve burada depolanıyor. Kokunun Bellek merkezine öteki duyulardan daha süratli ulaşması sonucunda Fazla kısa bir halde duyularımızla bağ kurduğunu ileten Altundağ, Bellek için Kıymetli olan hipokampusun kokuları kaydederek hafıza oluşturduğunu Anlatım etti. Koku ve Bellek merkezi ortasındaki bu işleyişe ‘bağlantılı bellek’ denildiğini belirten Prof. Dr. Altundağ, “Kokuların Fazla derinlerde gizli kalmış düzgün anıları, hoş periyotları ya da kişinin travmalarını canlandırabilmesi mümkün” diye konuştu.
‘YANINIZDA SİZE YETERLİ GELEN BİR KOKUYU TAŞIYIN’
Kokuların epigenetik transferlerle jenerasyondan jenerasyona travmaları taşıyabiliyor. Bunun hayvansal deneylerle kanıtlandığını söyleyen Prof. Dr. Altundağ, genetik yapısında travma olan hayvanın travma anısı oluşturan kokuyu alması sonucunda gerilime girdiğinin görüldüğünü de ekledi.
Kokuların her Vakit güzel anıları hatırlatmadığının birtakım vakitlerde Kötü anıları da tekrar canlandırdığını vurgulayan Altundağ, şöyle konuştu:
“Birçok hastama gün içinde daha güzel hissetmesi için kendisine uygun geldiğini düşündüğü bir kokuyu yanında taşıması gerektiğini, gerilimli bir ortamda yine güç depolaması ve Olumlu hislerini aktive edebilmesi için bunun uygun bir metot olduğunu söylüyorum.”
Peki anılarımızı canlandıran kokuların çeşitleri Kıymetli mi? neden birtakım kokular hafızamızda yer ederken kimilerini hemencecik unuturuz? Konuyla ilgili Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, “Çabuk unutulan yahut süratli hatırlanan koku diye net bir şey söylemek Mümkün değil. Koku hafızası ferdî bellekle ilgili lakin Kötü ve keskin kokuların hafızada daha Fazla kaldığını söylemek mümkün” açıklamasında bulundu.
Koku, insanlığın en eski tarihindeki avcı-toplayıcı toplumlarda hem bitkilerin çeşitlerinin hem de tehlikenin saptanmasında Değerli bir araçtı. Günümüzde de olağanda kokusuz olan doğal gazın kokulandırılarak tehlike anında kişiyi uyarması için tasarlandığının altını çizen Altundağ, kokunun düzgünleştirici özelliğine dikkat çekti. Koku ve Bellek ortasındaki alaka sayesinde bireylerin ileride yaşayabileceği problemleri erken periyotta keşfedebilmenin de Muhtemel olduğunu belirten Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, koku duyusunun gücüne başvurarak yapılan çalışmaları şu kelamlarıyla Anlatım etti:
“Biz bugün koku işlevsel emar (MR) görüntülemesi yapıyoruz. Birtakım farklı kokuları kullanarak kişinin beyninde koku bölgelerindeki aktivasyonları ölçerek nasıl reaksiyon verdiğini görüyoruz. Kişinin bilişsel işlevlerini inceleyerek hafızasındaki erken Devre bozulmaları saptayabiliyor, yaşanabilecek nörolojik külfetleri evvelden görüntüleyebiliyoruz. Burun ile beyin ortasındaki bu bağlantının kullanılarak gelecekteki birçok hastalığın tedavisinde kokunun kuvvetli bir araç olduğunu düşünüyorum.”
ALIŞVERİŞE NASIL TEŞVİK EDİYOR?
Koku duyusu, kişinin geçmiş ve istikbal yılları için Aka bir Ehemmiyet taşıdığı üzere günümüzde birçok alanda da bu duyunun gücüne başvurulduğunu görmek mümkün. Örneğin rastgele bir markanın rastgele bir mağazasına girdiğinizde gayeniz hiçbir şey satın almadan sırf Gezmek olsa bile kendinizi bir anda alışveriş yaparken bulabilirsiniz. Peki bu dürtünün sebebi ne?
‘Nöro Marketing’ (nöro pazarlama) kavramı tam da bu durumu açıklamak için kullanılan bir kavram. Birçok markanın kendine ilişkin kurumsal koku oluşturması ve böylelikle kişinin gücünü yükselterek alışverişe ya da iştahını açarak Yemek yemeye sevk etmesi mümkün. Her ne kadar bu mevzunun etikliği uzun yıllardır tartışılıyor olsa da günümüzde birçok marka daha Fazla akılda kalmak ve tüketimi artırmak için Çeşitli kurumsal kokulara başvuruyor. Bugüne dek yapılmış çalışmalarda şahısların beğenilen kokulu bir mağazada kendilerini daha âlâ hissettikleri ve bu mağazada vakit geçirme müddetlerinin yaklaşık yüzde 20 oranında arttığı ve bu durumun markanın satışını yüzde 70 oranında Olumlu istikamette etkilediği tespit edildi.
Yorum Yok