Metin Ercihan | ercihanmetin@gmail.com- Asartepe olarak isimlendirilen Ufak bir doruğun üzerine konumlanmış olan Apollon Lairbenos Tapınağı, Denizli’nin Çal ilçesine bağlı Bahadınlar Köyü’ne dört kilometre arada, Menderes Vadisi’ne hâkim bir noktada bulunuyor. Pamukkale Üniversitesi Eskiçağ Bilimleri Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Yusuf Kılıç Hoca’mız ile Çal’da yapmış olduğumuz seyahatte Kıymetli duraklarımızdan biri de Apollon Lairbenos kutsal Alanı idi. Bu kült alanı Tüm bölgenin ortak tapınım alanı olması sebebiyle de dikkat cazibeli. Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Esengül Akıncı Öztürk Hoca’mızın buradaki yazıtlarla ilgili çalışmalarına baktığımızda burada adak adayan bireyler ortasında Hierapolis, Laodikeia, Dionysopolis, Tripolis, Blaundos üzere kentlerden gelenlerin bulunduğunu görüyoruz.
Fahri Işık’la karşılaşma
Gezi sırasında kutsal Alan’da Prof. Dr. Fahri Işık Hoca’mızla da karşılaştık. Bize kutsal Meydan ile ilgili süper bilgiler verdi. 200 Yıl boyunca bu rabbin isminin Yunanca olduğunu ortaya koymak için ilim dünyasının Fazla çabaladığını Ancak bunu başaramadıklarını aktaran Işık, 1930 yılında Troya Hükümdarı ile Hitit Hükümdarı II. Murşili ortasındaki mutabakat metninin ortaya çıkmasıyla bu ilahın daha eskiye dayandığının Kesin olarak anlaşıldığını belirtti. Bu muahedenin şahidi olarak bahsi geçen üç Allah ortasında birinin ismi Fazla dikkat cazip: Apalliunas. 1930’lu yıllarda araştırmacılar bu rabbin Apollon olabileceğini düşünmüşlerdi. Alman Arkeolog Manfred Korfmann da 1998 yılında yazmış olduğu bir makalede Apalliunas’ın Apollon olabileceğine değiniyor. Fahri Hoca’mız da Apollon Lairbenos Tapınağı’ndan Hierapolis Arkeoloji Müzesi’ne giden alınlığı görüyor. Alınlıktaki çift taraflı balta dikkatini çekiyor ve bu alınlık Prof. Dr. Fahri Işık’a Hattuşa’daki “kapı tanrısı”nı düşündürüyor. Hattuşa’daki kapı yaradanı tasvirinde, başında miğfer, bir elinde de balta bulunuyor. Fahri Hoca’mızın buradan çıkarımı ise şu halde olmuş: Şayet o betimde kent koruyucusu kapı yaradanı olarak nitelendiriliyorsa bu niçin Apollon olmasın? Hocamız, “Uygarlık Anadolu’dan Doğdu” kitabında da bunu değerlendirdiğini bizlere aktarıyor. Fahri Işık Hoca’mız, Eskiçağ Din Tarihçisi Martin Nilsson’un da “Greek Religion” isimli yapıtında “Apollon’un Yunan niyetine yabancı, Anadolu kökenli bir Allah olduğunu ve Hititlerde kapı ilahı olarak nitelendirildiğini, Fazla daha sonra Yunan kanısına geçtiğini” söylediğini belirtiyor. Tekrar Öbür bir yabancı kaynakta yer Meydan “Atina Akropolü’ne çıkarken orada hami olan Apollon’du” tabiri de Fahri Hoca’nın dikkatinden kaçmıyor. Bu bilgiler hocamızı “Ege Bölgesi’nde Apollon savaşçı özelliğiyle ön plana çıkıyorsa, bunun bir elinde balta olan Hattuşa kapı ilahı Apalliunas ile bir irtibatı olabileceği” varsayımına çıkarıyor.
Yorum Yok